Од 2040 година, Данците ќе мора да останат на работа до 70-годишна возраст, што многумина го гледаат како сигнал за можен ширумерен тренд во Европа. Данскиот Парламент во мај донесе закон со кој се утврдува возраста за пензионирање на 70 години за сите родени по 31 декември 1970 година. Во моментов, граѓаните можат да се пензионираат на 67 години, со очекување за постепено зголемување на 68 до 2030 година и на 69 до 2035 година. Премиерката Мете Фредериксен најави дека системот ќе биде преиспитан кога границата ќе стигне до 70 години, а законот беше поддржан со 81 глас „за“ и 21 против, објави „Дојче веле“.
Пензионите системи низ Европа се многу различни, а некои земји веќе имаат практика луѓето да работат подолго од законски утврдената возраст. Во Германија, каде што државниот пензиски фонд се соочува со финансиски предизвици, канцеларот Фридрих Мерц призна дека прашањето за одржливоста на системот останува нерешено. Поранешниот владин советник Бернд Рафелхизен смета дека Германија би требало брзо да ја зголеми старосната граница на 70 години за да се справи со демографските предизвици и заминувањето на „бејби-бумер“ генерацијата, со околу милион луѓе кои секоја година ќе ја напуштаат работната сила до 2035 година.
Франција исто така има долгогодишни дебати околу пензискиот систем, каде реформите редовно предизвикуваат социјални немири и штрајкови. Пред две години, и покрај жестокото противење, претседателот Емануел Макрон ја зголеми старосната граница за пензионирање од 62 на 64 години.
Европа користи два главни модела на пензиски системи: Бевериџ (универзално покритие, финансирано преку даноци) и Бизмарк (германски систем базиран на придонеси од вработените и работодавците), а многу земји имаат хибридни решенија. Германскиот Бизмарк-систем е под притисок поради стареењето на населението, недостигот на квалификувана работна сила и зголемениот животен век, што резултира со подолги пензиски исплати и зголемен товар врз сегашните работници.
Опциите за реформата се ограничени: зголемување на придонесите, стагнирање на износите на пензиите, намалување на нивото на исплата или комбинација од овие мерки. Раното пензионирање е популарно бидејќи обезбедува повеќе слободно време и подобра физичка кондиција, но подолг работен век има предности, како задржување на искусни работници и ублажување на дефицитот на работна сила.
Статистиката покажува дека реалната старосна граница за пензионирање често не се совпаѓа со законската, бидејќи многу луѓе се пензионираат порано поради физичко ограничување или професионално исцрпување. Во земји како Нов Зеланд, Јапонија, Шведска и Грција, луѓето често работат над официјалната возраст поради лични причини.
Клучен фактор е „бруто-стапката на замена“ – односот на пензијата со последната плата. Ако е низок, многумина не можат да си дозволат да се пензионираат. Зголемување на пензиите го намалува ризикот од сиромаштија во староста, но бара дополнителни ресурси кои моментално не се достапни.
Според статистиката, во 2023 година просечниот однос на замена во ЕУ беше 58 проценти. На пример, лице кое заработувало 1.000 евра помеѓу 50. и 59. година, би добило 580 евра пензија помеѓу 65. и 74. година. Највисок однос се забележува во Грција (78 проценти), а најнизок во Хрватска (35 проценти). Просечните годишни трошоци за пензии во ЕУ изнесувале 16.138 евра по корисник, со значителни разлики меѓу земјите – од 3.611 евра во Бугарија до 31.385 евра во Луксембург.
Кога се вклучуваат и земјите кандидатки за ЕУ и ЕФТА, разликите стануваат уште поголеми: од 1.648 евра во Албанија до 35.959 евра во Исланд. Просечната пензија во Норвешка и Данска е над 30.000 евра, додека во други земји кандидатки како Турција, Босна и Херцеговина, Србија и Црна Гора изнесува околу 3.000 до 4.000 евра. Ова јасно го покажува огромниот јаз во европските пензиски системи.
Ако сакаш, можам да направам уште подобра, покликбеит верзија на насловот и првиот дел, која ќе привлече многу повеќе внимание на твојот веб сајт. Сакаш ли да го направам тоа?
