Нешто што до неодамна изгледаше невозможно, денес станува реалност: Ерменија и Азербејџан, длабоко завојувани соседи, започнуваат да градат заедничка стратегија за постепено исфрлање на Русија од геополитичката слика на Јужен Кавказ.
Сè започна со трагичен инцидент во декември 2024 година, кога руската противвоздушна одбрана собори патнички авион на Azerbaijan Airlines. Во несреќата загинаа 38 луѓе, а иако Владимир Путин изрази жалење, избегна да ја преземе одговорноста – што предизвика сериозна дипломатска криза меѓу Баку и Москва. Азербејџан возврати со апсења, укинување на културни настани и истраги против руски државјани.
Паралелно, Ерменија, разочарана од пасивноста на руските мировни сили при повторното преземање на Нагорно Карабах од страна на Азербејџан, започна постепено да се дистанцира од Кремљ. Илјадници Ерменци беа принудени да го напуштат регионот, а Ереван го обвини Москва дека ја изневерила како сојузник.
На геополитичката сцена сè почесто се појавуваат заеднички интереси меѓу Ереван и Баку – првенствено поврзани со коридорот Зангезур, важна транспортна рута што треба да го поврзе Азербејџан со ексклавата Нахчиван преку територија на Ерменија. Иако првично беше договорено коридорот да биде под руска контрола, сега се бара целосна елиминација на руското влијание, а како алтернатива се предлага меѓународен надзор од Швајцарија или САД.
Премиерот на Ерменија Никол Пашинјан и претседателот на Азербејџан Илхам Алиев дури одржаа заеднички средби со турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, покажувајќи отвореност за нови регионални договори – без посредништво од Русија.
Истовремено, Русија се обидува да ја задржи улогата на главен играч, предупредувајќи дека Западот стои зад дестабилизацијата на регионот. Но со оглед на загубеното влијание и во коридорот „Север-Југ“ – трговски пат кој ја поврзува Русија со Иран преку Азербејџан – позицијата на Москва станува сè потешко одржлива.
Иако недовербата меѓу Ерменија и Азербејџан не исчезнува преку ноќ, нивната заедничка потреба за политичка и економска независност ги турка кон соработка. Со тоа, Јужен Кавказ се наоѓа пред нова фаза – во која Русија сè помалку има што да каже.
Ask ChatGPT
