Украинскиот претседател Володимир Зеленски се соочува со најсериозната политичка криза од почетокот на неговиот мандат. Под силен меѓународен и домашен притисок, тој поднесе предлог-закон за поништување на измените во Законот за антикорупциските институции што самиот ги потпиша неколку дена претходно. На 31 јули, украинскиот парламент (Врховна Рада) треба да расправа по новиот закон со кој се враќаат независноста и автономијата на Националното антикорупциско биро (NABU) и Специјалното обвинителство за борба против корупција (SAPO).
Зошто настана кризата?
Зеленски првично потпиша закон со кој овие антикорупциски тела преминуваат под надлежност на Главниот државен обвинител. Ова предизвика бурни реакции од ЕУ и украинската јавност. ЕУ, како главен донатор на финансиска помош за Украина, дури навести можност за запирање на финансирањето. Украина следната година ќе има потреба од 65 милијарди евра – средства што може да ги обезбеди речиси исклучиво од Брисел.
Пресвртот дојде кога се покажа дека измените на законот имале цел да го заштитат блискиот пријател на Зеленски – потпретседателот на владата Олексиј Чернишов – од истрага за корупција. Тој побегнал од земјата, а се вратил дури по гаранции дека нема да биде уапсен. Ваквиот скандал предизвика голема недоверба, а медиумите пишуваат дека токму тој случај го разгорел конфликтот меѓу Зеленски и антикорупцискиот блок.
Политичка пресметка и криза во власта
Зеленски го изгуби инструментот да ги контролира NABU и SAPO, а тие веќе најавуваат истраги против негови блиски соработници – меѓу нив и шефот на неговиот кабинет Андриј Јермак, бизнисменот Тимур Миндич и новата премиерка Јулија Свириденко. Во меѓувреме, дел од неговите соработници – како Давид Арахамија и разузнавачкиот шеф Кирило Буданов – се незадоволни од Јермак и би можеле да бараат негова смена како „жртвено јагне“ во кризата.
Иако избори не се можни додека трае војната (според Уставот), незадоволството расте, вклучувајќи и од тајкуните како Игор Коломојски, чии медиуми жестоко го критикуваат Зеленски. Се повеќе се организираат протести од семејства на мобилизирани војници и противници на принудната мобилизација.
Реакции од Русија
Во Москва, првично со задоволство гледаа на протестите, но кога слушнаа дека демонстрантите скандираат „Кој не скача – тој е Русин“, кремљовските медиуми заклучија дека и Зеленски и неговите противници се „еднакво лоши“ за Русија.
Заклучок
На 31 јули, Украина ќе го има првиот институционален одговор на кризата – но политичката нестабилност во Киев штотуку започнува. Зеленски не е директно загрозен поради забраната за избори, но неговата популарност, контрола и влијание се сериозно разнишани. Западот сега уште поцврсто ќе го набљудува, додека внатрешната борба за моќ може дополнително да ја ослаби владината ефикасност во време на војна.
